Paid A Gadael I Ni Gael Ein Temtio
Ystyried y neges sydd yn gefndir i’r cyfnod Cristnogol, y Garawys, trwy edrych ar demtasiwn a sut i’w oresgyn.
gan Vicky Scott
Addas ar gyfer
- Ysgol gyfan (Uwchradd)
Nodau / Amcanion
Ystyried y neges sydd yn gefndir i’r cyfnod Cristnogol, y Garawys, trwy edrych ar demtasiwn a sut i’w oresgyn.
Paratoad a Deunyddiau
- Mae gan ‘Google Images’ ddarluniau gwych am demtasiwn i’w llwytho i lawr ar gyfer yr Amser i Feddwl, teipiwch y gair temptation.
- Rhywfaint o gerddoriaeth fyfyriol ar gyfer y cyfnod o fyfyrdod.
Gwasanaeth
- Gofynnwch i’r myfyrwyr a oes unrhyw un ohonyn nhw’n gwybod beth yw ystyr y Garawys, neu ba bryd y mae’n cychwyn. A oes unrhyw un wedi penderfynu ‘ymprydio’ neu roi’r gorau i wneud rhywbeth dros gyfnod y Garawys? Os ydyn nhw, beth? A oedd hynny’n anodd? Beth wnaethoch chi ddysgu o’r profiad?
- Hen air Saesneg yw ‘Lent’ sy’n golygu ‘ymestyn’, ond mae’r gair Cymraeg ‘Garawys’ yn dod o’r gair Lladin ‘Quadragesima’ sy’n golygu deugain neu bedwar deg. Fe fydd y Garawys yn cael ei gadw yn y Gwanwyn pan fydd y dyddiau yn ymestyn. Mae gwyl y Garawys ar y calendr Cristnogol yn cofio’r deugain dydd a dreuliodd Iesu yn cael ei demtio yn yr anialwch (Mathew 4.1-11), cyn iddo ddechrau ei weinidogaeth bregethu, ac mae’n annog Cristnogion i feddwl am eu perthynas gyda Duw, rhyw fath o ‘lanhad gwanwyn ysbrydol’. Bydd y Garawys yn cychwyn ar Ddydd Mercher y Lludw (17 Chwefror 2010), trannoeth Dydd Mawrth Ynyd (hefyd yn adnabyddus fel Dydd Mawrth Crempog). Eleni, fe fydd llawer o bobl ym Mhrydain yn bwyta crempogau ar 16 Chwefror. Y rheswm am y traddodiad hwn yw bod gwneud y cymysgedd ar gyfer y crempogau yn gyfle i ddefnyddio cynhwysion moethus fel wyau ac ymenyn, y bydden nhw’n gwneud hebddyn nhw yn ystod ympryd 40 niwrnod y Garawys.
- Bydd llawer o Gristnogion yn defnyddio’r 40 diwrnod, sy’n arwain at ddydd y Pasg, fel cyfle i atal eu hunain rhag cymryd rhywbeth y maen nhw fel arfer yn ei fwynhau, er mwyn cael dealltwriaeth well o Iesu a’i fywyd o wasanaeth. Mae peidio â bwyta neu osgoi bwyta bwydydd, neu bethau eraill, am resymau ysbrydol yn cael ei alw’n ‘ympryd’; dim ond ychydig iawn o bobl sydd yn ymprydio trwy gydol y Garawys, er bod rhai yn cadw at y traddodiad o ymprydio ar ddydd Mercher y Lludw a dydd Gwener y Groglith.
Mae ympryd yn brawf o hunanddisgyblaeth a hunanreolaeth. (Bydd pobl o’r Ffydd Islamaidd yn ymprydio yn ystod oriau’r dydd trwy’r cyfnod sy’n cael ei alw’n Ramadan.) Y tri ymarfer traddodiadol y dylid eu hannog yn ystod y Garawys yw gweddi (cyfiawnder tuag at Dduw), ympryd (cyfiawnder tuag at yr hunan), a chyfrannu tuag at elusen (cyfiawnder tuag at gymydog). Heddiw, bydd pobl efallai yn debygol o beidio â gwneud rhyw arferiad drwg sydd ganddyn nhw, a gwneud rhywbeth sydd yn mynd i’w harwain yn nes at Dduw. Efallai y bydden nhw’n rhoi’r amser a’r arian y byddan nhw’n ei wario ar wneud hynny tuag at waith elusennol neu at waith mudiadau eraill. http://en.wikipedia.org/wiki/Lent - Mae Cristnogion yn credu bod Iesu wedi cael ei demtio mewn tair ffordd wahanol gan y diafol: (1) i ddefnyddio’i nerthoedd i gael gwared â’i newyn, a throi cerrig yn fara, pan oedd yn ymprydio; (2) i roi prawf ar Dduw, trwy daflu ei hun oddi ar adeilad uchel er mwyn cael ei achub gan angylion; a (3) i gael cynnig yr holl fyd pe byddai’n barod i addoli’r diafol yn hytrach na Duw. Mae’r Beibl yn ein haddysgu trwy ddatgan nad yw temtasiwn ei hun yn gamwedd, ond yn hytrach rhoi mewn i demtasiwn sy’n beryglus oherwydd gall arwain at bechod, neu dorri rheolau Duw ar gyfer y modd y dylem fyw bywydau da. Byddwn yn darllen yn y stori fod boddhad corfforol, pa faint yw’r gost i ni, y dyhead i fod yn boblogaidd a’r awydd i fod yn bwerus, i gyd yn demtasiynau mawr sy’n ein hwynebu'r dyddiau hyn. Mae Cristnogion yn credu bod Iesu wedi cael profiad o’r un math o dreialon a themtasiynau ag sy’n gyffredin i ni i gyd.
- Bydd cwmnïau yn defnyddio’r thema o ‘demtasiwn’ yn aml yn eu hysbysebion, fel yr hysbysebion cyfredol i hyrwyddo’r cynnyrch Lynx. Maen nhw’n addo i ddynion ifanc a bechgyn os gwnân nhw wisgo diaroglydd eu cwmni nhw y byddan nhw’n darganfod ymhen dim eu bod yn fagnet i bob merch brydferth yn y cyffiniau! Mae temtasiwn yn cael ei ddefnyddio fel hyn i wneud eu cynnyrch yn fwy deniadol a chwannog. Yn yr un modd, mae creision Walker’s yn cael eu portreadu yn gymaint o demtasiwn i’r cyn chwaraewr pêl-droed o Loegr a chyflwynydd chwaraeon, Gary Lineker, fel ei fod yn barod i wneud unrhyw beth i gael gafael arnyn nhw ac atal unrhyw un arall rhag cael eu mwynhau. Y syniad yw bod apêl y creision yma i Gary i fod cystal i ni hefyd. Rydym yn cael ein temtio i brynu math o gynnyrch y mae un dyn yn barod i wneud unrhyw beth i gael ei ddwylo arno.
- Ym mha ffordd y mae hysbysebion yn ceisio eich temtio chi? A ydych chi erioed wedi gweld hysbyseb am rywbeth - bar o siocled, neu CD - ac yna mynd allan i’w brynu?
Gan beth yr ydych yn cael eich temtio fwyaf? Bwyd? Bechgyn? Genethod? Dweud anwiredd er mwyn gwneud eich hunan i ymddangos yn well na’r hyn ydych chi? Twyllo mewn arholiadau? Lledaenu clecs pan fydd rhywun wedi rhannu rhywbeth gyda chi sy’n bersonol iawn iddyn nhw a’u bod yn ymddiried ynoch i beidio â sôn wrth neb arall? - Sut ydych chi’n teimlo, pan fyddwch chi’n ildio i demtasiwn? Ar y dechrau efallai y byddwn yn teimlo boddhad. Ond mae’r ffydd Gristnogol yn datgan y byddwn yn y pen draw yn teimlo’n edifar, yn euog ac yn ddolurus. Yn aml, ildio i demtasiwn yw’r opsiwn hawdd. Gall pob un ohonom gael ein temtio gan wahanol bethau ac efallai y bydd yn beth anodd gwrthod. Mae temtasiwn yn fwy effeithiol pan fydd person yn awchu am y peth neilltuol hwnnw. Bydd rhywun sy’n ceisio rhoi gorau i ysmygu yn cael ei demtio i smocio sigarét os oes pobl eraill yn smocio gerllaw. Neu, os yw perthynas yn mynd trwy brofiad anodd, bydd y syniad o gael perthynas â phartner newydd deniadol yn gynnig sy’n anodd ei wrthwynebu.
- Fodd bynnag, pan fyddwn yn dod wyneb yn wyneb â themtasiwn, sy’n digwydd i bob un ohonom, neges y Garawys yw bod ffordd osgoi ar ein cyfer – nid ydym yn ddiymadferth nac yn cael ein gorfodi i ildio i’n chwantau; fe allwn ni wrthwynebu. Daw cyfnod y Garawys i ben ar ddydd y Pasg. Ar ddydd Gwener y Groglith bydd Cristnogion yn cofio fel y bu Iesu farw ar groes yn Jerwsalem, oedd ym meddiant y Rhufeiniaid. Maen nhw’n credu bod Iesu, trwy ei farwolaeth a’i atgyfodiad, yn gallu dod â ni’n ôl i arddel perthynas dda gyda Duw, a bod hynny’n cael ei ddathlu adeg y Pasg.
Amser i feddwl
Dangoswch y delweddau ‘temtasiwn’, a chwaraewch ychydig o gerddoriaeth.
Cymerwch funud i feddwl am y temtasiynau yr ydych chi wedi bod yn ymlafnio â nhw neu yn ymlafnio â nhw ar hyn o bryd.
Sut mae modd i chi ddysgu peidio ag ildio i’r temtasiynau hynny?
Pa gamau sydd yn ofynnol i chi eu cymryd i gyrraedd y nod hwnnw?
Gweddi
Annwyl Dduw,
Helpa ni i ddelio â sefyllfaoedd yn ein bywydau lle’r ydym wedi dod yn gaeth i rai temtasiynau,
boed hynny wrth i ni orfwyta neu wneud ein hunain i edrych yn dda ar draul eraill.
Helpa ni i ddarganfod ffyrdd i sefyll yn gadarn pan gawn ein temtio,
fel bod modd i ni fyw bywydau sy’n adlewyrchu mwy o dangnefedd a llawenydd.
Amen