Hip, Hip, Hwre I'r Un Sy'n Aflwyddiannus!

Annog y myfyrwyr i ddal ati gyda thasgau anodd, hyd yn oed os ydyn nhw’n meddwl eu bod nhw’n methu.

gan Laurence Chilcott

Addas ar gyfer

• Cyfnod Allweddol 3

Nodau / Amcanion

Annog y myfyrwyr i ddal ati gyda thasgau anodd, hyd yn oed os ydyn nhw’n meddwl eu bod nhw’n methu.

Paratoad a Deunyddiau

• Dangoswch rai lluniau o athletwyr a phobl enwog eraill o fyd chwaraeon. Fe allech chi lwytho rhai o’r rhain i lawr oddi ar y rhyngrwyd a’u cael yn rhedeg fel cyflwyniad PowerPoint, neu arddangos y lluniau o gwmpas yr ystafell.
  
  
• Llwythwch i lawr luniau o Jim Peters ac Eddie ‘The Eagle’ Edwards i’w dangos ar yr adegau priodol.

Gwasanaeth

1. Mae’r rhan fwyaf o arwyr byd chwaraeon yn cael eu cofio am eu llwyddiannau: rhedwyr yn cael eu cofio am eu hamser cyflymaf a’u medalau aur; pêl-droedwyr am eu goliau a’r tlysau a enillwyd ganddyn nhw; chwaraewyr rygbi am y pwyntiau maen nhw wedi’u sgorio neu’r capiau maen nhw wedi’u hennill am chwarae dros eu gwlad; a chwaraewyr tennis am y twrnameintiau maen nhw wedi’u hennill. Ond heddiw, rydyn ni eisiau sôn am ddau unigolyn o fyd chwaraeon sy’n cael eu cofio, nid am eu llwyddiannau ond am eu methiannau.
   
   
2. Rhedwr marathon oedd Jim Peters, ac roedd yn rhedwr da iawn. Ef oedd y cyntaf i redeg marathon mewn llai na 2 awr 20 munud, ac fe ddaliodd record byd bedair gwaith yn olynol am redeg marathon. Ond mae pobl yn ei gofio am y ras honno na wnaeth ei hennill. Y ras honno oedd y marathon yng Ngemau’r Ymerodraeth yn Vancouver yn 1954.
   
   Roedd hi’n ddiwrnod poeth, llaith, ac roedd llawer o’r rhedwyr wedi rhoi’r gorau i redeg oherwydd y gwres a oedd yn eu llethu. Ond, fe ddaliodd Jim ati, roedd yn rhedeg yn dda, ac roedd gymaint â thair milltir o flaen yr agosaf ato wrthi iddo nesáu at y stadiwm. Bryd hynny, doedd dim mannau darparu dwr i’w yfed ar gyfer y rhedwyr yn ystod y daith, ac roedd Jim fel y rhan fwyaf o’r rhedwyr yn dioddef o ddiffyg hylif. Wrth redeg trwy’r cysgod yn y twnnel a oedd yn arwain i’r stadiwm, a dod yn ôl eto allan i’r gwres a golau’r haul, fe gollodd gyswllt â'r amgylchedd ac fe gwympodd yn union y cyrhaeddodd y stadiwm. 
   
   Ymdrechodd Jim i godi ar ei draed a gwegian tuag at y llinell derfyn. Cwympodd sawl tro wedyn hefyd, ac fe gymrodd 15 munud iddo orffen y 200 llath olaf. O’r diwedd, fe lwyddodd i groesi’r llinell derfyn, ond yn anffodus llinell derfyn ras arall oedd honno. Cwympodd eto ond fe helpodd un o’r rhai a oedd yn gofalu am y tîm ef, a’i arwain oddi ar y trac. Cafodd ei ddiarddel o’r ras am beidio â chroesi’r llinell derfyn iawn, a dyna’r marathon olaf iddo’i rhedeg. 
   
   Efallai nad enillodd Jim Peters y ras honno, ond roedd ei ddewrder a’i benderfyniad yn ysbrydoliaeth i eraill, ac fe fydd yn cael ei gofio am y ras olaf honno.
   
   
3. Yn ystod Gemau Olympaidd y Gaeaf yn Calgary, Canada yn 1988 y daeth Eddie ‘The Eagle’ Edwards yn enwog. Ef oedd y cystadleuydd cyntaf i gynrychioli Prydain am y naid sgïo yn y Gemau Olympaidd. Eddie oedd yn dal y record genedlaethol am y naid sgïo, felly roedd wedi hen arfer. Ef oedd yr unig neidiwr sgïo i wneud cais am gael cynrychioli Prydain yn Gemau Olympaidd y Gaeaf yn 1988. Roedd yn gymwys ar gyfer y cystadlaethau naid sgïo 70 metr a’r 90 metr.
   
   Doedd dim llawer o bobl ddim yn credu y byddai gan Eddie obaith ennill medal, ac felly y bu – Eddie oedd yr olaf yn y ddwy gystadleuaeth. Ond, er gwaethaf popeth, fe ddaeth yn un o’r personoliaethau mwyaf poblogaidd yn yr holl gystadlaethau, ac fe gyfeiriwyd ato hyd yn oed yn anerchiad cloi’r Gemau - eithriad yw enwi unrhyw unigolyn.
   
   Ei benderfyniad a’i synnwyr digrifwch oedd yr hyn a wnaeth Eddie’n enwog. Po salaf ei berfformiad, y mwyaf poblogaidd y deuai. Cafodd ei gyfweld gan orsafoedd radio a theledu ledled y byd ac fe newidiodd ei fyd o fod yn blastrwr a enillai tua £5,000 y flwyddyn i fod yn rhywun enwog a enillai tua £10,000 yr awr.
   
   
4. Weithiau, fe fyddwn ni’n meddwl mai ennill yw’r unig beth sy’n bwysig, ac wrth gwrs dyna nod cystadleuwyr mewn unrhyw ras. Ond mae’r ffordd rydyn ni’n cymryd rhan yn bwysig hefyd: 
   
   -  fe allwn ni fod yn falch pan fyddwn ni wedi gwneud ein gorau glas;
   -  fe all colli mewn cystadleuaeth fod yn anogaeth i ymdrechu’n galetach; 
   -  mae cymryd rhan yn llwyddiant ynddo’i hun. Fel y dywedodd Eddie un tro. Roedd yn falch ei fod wedi cyrraedd y Gemau, ‘Just getting to the Games was my gold medal. It didn’t matter where I came.’ 
   
   Er mwyn meddwl ymhellach, a thrafod:
   
   Ystyriwch y credo Olympaidd: ‘Y peth pwysicaf yw, nid ennill, ond cymryd rhan. Yn union fel mai’r peth pwysicaf mewn bywyd yw nid y fuddugoliaeth ond yr ymdrech. Y peth hanfodol yw nid bod wedi concro ond bod wedi brwydro’n dda.’ (addasiad o eiriau Pierre de Coubertin).
   
   Dathlwch lwyddiannau myfyrwyr sydd wedi goresgyn anawsterau er mwyn llwyddo, a’r rhai hynny y mae eu hymdrechion yn parhau ac yn werth eu canmol.
   
   Gofynnwch i’r myfyrwyr ymchwilio i hanes y rhedwr Phidippides, a dechreuad rasys marathon.

Amser i feddwl

Mewn unrhyw ras, neu yn unrhyw beth y byddwch chi’n ei wneud, cofiwch fod sut rydych chi’n mynd ati weithiau’n fwy pwysig na pha mor llwyddiannus yr ydych chi.

Meddyliwch am y pethau yn eich bywyd chi rydych chi’n eu cael yn heriol.
Efallai mai eich gwaith academaidd yw un peth.
Neu efallai bod cymryd rhan mewn chwaraeon yn ymdrech fawr i chi.
Efallai eich bod yn cael anhawster gyda pherthynas ar y foment.
Sut y gallwch chi weithio i ddatrys yr anawsterau hyn?

Meddyliwch am y pethau yn eich bywyd chi rydych chi’n llwyddiannus ynddyn nhw.
Pam rydych chi’n meddwl eich bod yn llwyddo?

Gweddi
Annwyl Dduw,
rho i mi’r egni a’r cadernid 
i ddal ati gyda’r dasg fydd gen i i’w gwneud, 
a’r doethineb i ofyn am help pan fydd angen help arna i. 

Cerddoriaeth

Cerddoriaeth ychwanegol a awgrymir

Wrth i’r disgyblion ddod i mewn i’r gwasanaeth, chwaraewch y gerddoriaeth thema i’r ffilm Chariots of Fire, a gyfansoddwyd gan Van Gelis, (ac sydd ar gael yn hawdd i’w llwytho i lawr).