Rydw i'n gwybod fy mod i'n iawn

Thor Heyerdahl, Kon-Tiki, Ra a’r Ra II

gan Brian Radcliffe

Addas ar gyfer

• Ysgol gyfan (Uwchradd)

Nodau / Amcanion

Archwilio synnwyr y myfyrwyr o hunangred a dyfalbarhad.

Paratoad a Deunyddiau

• Fe fydd arnoch chi angen arweinydd, ac fe allech chi ddewis un neu fwy o ddarllenwyr i ddarllen stori anturiaethau Thor Heyerdahl.
• Trefnwch fod gennych chi ddelweddau o Thor Heyerdahl, rafft y Kon-Tiki a’r cwch Ra II , a threfnwch fodd o ddangos y rhain yn ystod y gwasanaeth (gwiriwch yr hawlfraint).
• Trefnwch hefyd bod gennych chi recordiad o’r gân, ‘Ain’t no mountain high enough’ gan Diana Ross, a’r modd o’i chwarae ar ddiwedd y gwasanaeth (gwiriwch yr hawlfraint).

Gwasanaeth

1. Dangoswch y ddelwedd o Thor Heyerdahl.
   Roedd Thor Heyerdahl, a gafodd ei eni 100 mlynedd union yn ôl i’r mis hwn, yn ddyn a oedd yn argyhoeddedig bod yr hyn yr oedd yn ei gredu’n gywir.
   
   Saib.
   
   Y broblem oedd, roedd pawb arall yn meddwl ei fod yn anghywir.
   
   Ydych chi wedi cael eich hunan mewn sefyllfa felly ryw dro?
   
   
2. Efallai, yn syml, eich bod yn gwybod yr ateb i gwestiwn mewn cwis a does neb arall o’ch tîm yn meddwl eich bod yn iawn. Neu, fe allai fod yn gwestiwn o gyfiawnder – eich bod yn sicr bod rhywun yn ddieuog pan fydd y person hwnnw’n cael ei gyhuddo o gamymddwyn. Fe allai fod yn rhywbeth sy’n ymwneud â’ch perthynas â rhywun – bod gennych chi amheuon o ddifrif ynghylch diffuantrwydd rhywun o fewn eich grwp o ffrindiau. Neu, efallai mai problem ymarferol ydyw – er enghraifft, yr ateb i broblem gyda chyfrifiadur. Yn y cyfan o’r achosion hyn, rydych chi’n cael eich hunan mewn lleiafrif bach iawn, ond er hynny rydych chi’n parhau i fod heb amheuaeth ynghylch y ffaith eich bod chi yn hollol gywir.
   
   
3. Anturiaethwr oedd Thor Heyerdahl. Roedd wedi cael ei hyfforddi fel biolegydd morol a daearyddwr yn ei wlad enedigol, sef Norwy, ac fe benderfynodd roi ei wybodaeth ar waith ar Ynysoedd Môr y De, yn yr ardal sy’n cael ei galw’n Polynesia. Roedd Thor Heyerdahl yn credu bod yr ynysoedd hyn wedi cael eu poblogi gan bobl a oedd wedi hwylio yno o Dde America. Roedd y gymuned wyddonol, fodd bynnag, yn mynnu bod y boblogaeth wedi cyrraedd yno o’r cyfeiriad hollol groes, sef o Dde-ddwyrain Asia. Credai Heyerdahl bod y prifwyntoedd a’r cerrynt yn ategu ei ddamcaniaeth ef, felly fe benderfynodd brofi hyn.
   
   Dangoswch y ddelwedd o rafft, y Kon-Tiki.
   
   Ar 28 Ebrill 1947, fe gychwynnodd hwylio o arfordir Peru ar rafft wedi ei gwneud o blanciau o bren balsa - fe gredai ef mai’r un math o ddeunydd a fyddai wedi cael ei ddefnyddio filoedd o flynyddoedd ynghynt gan y mewnfudwyr cyntaf. Fe wynebodd Thor Heyerdahl a’i griw stormydd mawr ar y môr, ymosodiadau gan siarcod, a digwyddiad yn ymwneud â morfilod chwilfrydig, cyn glanio ar y traeth ger Tahiti 101 o ddyddiau’n ddiweddarach ar ôl taith o dros 4,000 o filltiroedd.
   
   Saib.
   
   Roedd wedi profi bod ei ddamcaniaeth yn gywir.
   
   
4. Ond, heb fod yn fodlon ag un daith arwrol, yn 1969, fe gychwynnodd Thor Heyerdahl  unwaith eto o arfordir Gogledd Affrica mewn cwch wedi ei wneud o gorsennau papurfrwyn ar fordaith ar draws yr Iwerydd. Ei nod oedd profi bod morwyr Eifftaidd wedi  croesi’r ffordd hon. Unwaith eto, roedd y ddamcaniaeth hon yn groes i safbwynt gwyddonol y mwyafrif. Yn anffodus, fe fethodd y daith hon iddo oherwydd i’r cwch ddechrau gollwng dwr, ond doedd Heyerdahl ddim am gael ei drechu.
   
   Dangoswch y ddelwedd o’r RA II.
   
   Y flwyddyn ganlynol, fodd bynnag fe lwyddodd i deithio’r 4,000 milltir ar draws y môr o Moroco i Barbados ar yr RA II.
   
   
5. Un peth yw bod yn argyhoeddedig eich bod yn iawn, peth hollol wahanol yw bod yn barod i roi eich holl amser ac ymdrech, a’ch enw da cyfan i brofi hynny.
   
   Os oeddech chi’n iawn ynghylch yr ateb i’r cwestiwn yn y cwis, yna fe fyddai hynny’n dod yn amlwg yn fuan. Os oeddech chi eisiau profi bod rhywun yn ddieuog, yna fe fyddai hynny’n golygu mwy o ddyfalbarhad – fe fyddai’n angenrheidiol siarad â phobl sydd ag awdurdod a’u hargyhoeddi o’r achos.
   
   Mae perthnasoedd yn fater mwy anodd. Fe fyddai’n rhaid i chi fod ag amynedd a doethineb, ac ymddwyn yn gyfrifol, er mwyn gofalu nad oes unrhyw un yn cael ei frifo yn y broses. Fe fyddai datrys problem fwy ymarferol, fel gyda chyfrifiadur, yn golygu dull gwahanol mwy ymarferol.
   
   
6. Fe ddysgodd Iesu ni pa mor bwysig yw dyfalbarhau. Fe ganmolodd y rhai hynny oedd yn barod i ddyfalbarhau i chwilio pan oedd rhywun neu rywbeth ar goll. Fe ganmolodd yr un oedd yn barod i ddyfalbarhau i weddïo pan oedd Duw’n ymddangos fel petai ddim yn ateb. Fe ganmolodd y rhai hynny oedd yn barod i wneud ymdrech i greu sylfaeni da ar gyfer eu bywyd.
   
   Pwysleisiodd Iesu fod dyfalbarhau’n dangos bod y mater yn golygu rhywbeth o ddifrif i ni. Y demtasiwn i ni, yn hytrach na dyfalbarhau, yw chwilio am ddos sydyn, neu’r ateb hawdd, mynd gyda’r dyrfa, neu gymryd y ffordd hawddaf. Ac os nad yw hynny’n gweithio ar unwaith, i wneud dim ond rhoi’r gorau iddi heb fwy o ymdrech.

Amser i feddwl

Fe ddewisodd Thor Heyerdahl y llwybr anodd. Cafodd ei gyhuddo o fod yn drahaus, yn rebel, yn un a oedd yn mynd yn groes i’r hyn yr oedd pobl eraill yn ei feddwl oedd yn iawn. Ond roedd yn credu mewn peidio â chymryd pethau’n ganiataol, a chanfod beth yn wir oedd y gwirionedd.

Fe ddarllenodd ac ymchwilio’n eang, gan adeiladu achos ar gyfer ei syniadau. Roedd yn argyhoeddedig ynddo’i hun ei fod wedi deall pethau’n iawn a’i fod yn barod i fod â dewrder yn ei argyhoeddiadau hyd yn oed i’r graddau o roi ei fywyd mewn perygl.

Pan fyddwn ni’n dewis sefyll ar ben ein hunain, rydyn ni’n gosod ein hunain yn agored i rai cyhuddiadau – o fod yn drahaus, o fod yn rebel, ac o fod yn anwybodus. Mae bob amser yn syniad da bod wedi meddwl trwy bethau’n ofalus cyn gwneud safiad, ac yna fe ddaw’r adeg i fod â dewrder i roi’r amser a’r ymdrech er mwyn profi ein bod ni’n iawn.

Yn olaf, beth fyddwn ni’n ei wneud pan fyddwn yn gallu profi mai ni oedd yn iawn? Mae’n debyg y byddai gwenu’n dawel gyda’n llwyddiant yn well na gweiddi’n uchel, ‘Fe ddywedais i, ndo!’ Mae’r teimlad o fodlonrwydd a gawn ni y tu mewn i ni, a’r enw da newydd rydyn ni wedi ei ennill yn werth y dewrder a gymerwyd i ddyfalbarhau.

Gweddi
Annwyl Dduw,
Diolch i ti am achos i frwydro o’i blaid.
Boed i ni fod yn sicr ynghylch yr hyn rydyn ni’n ei gredu, yn ddewr wrth i ni chwilio am y gwirionedd, ac yn rasol pan fyddwn ni’n canfod ein bod yn gywir . . . neu’n anghywir!
Amen.

Cerddoriaeth

Cerddoriaeth ychwanegol

‘Ain’t no mountain high enough’ gan Diana Ross