Urddas
Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd (10 Hydref)
gan Janice Ross
Addas ar gyfer
- Ysgol gyfan (Uwchradd)
Nodau / Amcanion
Myfyrio ar y cysyniad bod cariad yn rhoi urddas i fywyd.
Paratoad a Deunyddiau
- Ysgrifennwch y diffiniad canlynol o'r gair 'urddas' ar fwrdd gwyn:
‘y stad neu’r ansawdd o fod yn deilwng o anrhydedd neu barch.’ - Hefyd ar y bwrdd gwyn ysgrifennwch y rhestr ganlynol o grwpiau: y tlawd, yr anneniadol, yr eiddil a’r oedrannus, y rhai o wahanol ddiwylliannau a chrefyddau, a rhai sy’n dioddef o salwch meddwl.
- Casglwch ynghyd rai delweddau o’r gymuned L’Arche, fel y rhai sydd yn yr erthygl a ymddangosodd yn The Guardian (ar gael ar: <http://tinyurl.com/poqttj9>) yn dangos cariad yn cael eu rhannu rhwng pobl abl eu cyrff a phobl ag anableddau, a threfnwch fodd o ddangos y rhain yn ystod y gwasanaeth (gwiriwch yr hawlfraint).
- Trefnwch i ddangos y fideo YouTube am sefydlydd y gymuned L'Arche, 'What does it mean to be fully human? Jean Vanier, Templeton Prize 2015'. Mae’n para am4.25 munud.
- Trefnwch hefyd i ddangos y fideo YouTube 'The Help - You is important', darn o'r ffilm o'r un enw. Mae’n para am 0.21 munud yn unig.
- Ysgrifennwch arwyddair cymuned L’Arche ar y bwrdd gwyn ar gyfer y cyfnod 'Amser i feddwl' yn y gwasanaeth:
“Changing the world one heart at a time!”
Gwasanaeth
- Urddas yw’r thema ar gyfer Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd 2015.
Beth mae 'urddas' yn ei olygu?
Dangoswch y diffiniad sydd gennych wedi ei ysgrifennu ar y bwrdd gwyn.
- Pe bydden ni’n edrych ar y cyfryngau, pwy mae ein cymdeithas yn ei ystyried yn deilwng o anrhydedd a pharch? Pwy ydyn ni’n eu parchu? Sut ydyn ni’n dangos parch?
Fel arfer, mae hyn yn golygu y byddwn ni’n trin y person yn foneddigaidd, mewn ffordd ystyriol a gofalgar, mewn ffordd fydd yn cwrdd â’i anghenion. Parch yw rhywbeth rydyn ni’n ei ddangos tuag at rywun. - A oes unrhyw grwpiau sydd heb fod wedi eu cynnwys yn y ffordd hon o drin pobl?
Gwrandewch ar ymateb y disgyblion. Fe allech chi restru grwpiau a awgrymir ar y bwrdd gwyn neu, os yw amser yn caniatáu, fe allech chi ystyried eu hymateb yn helaethach drwy drafod ymhellach. Fe fyddai’n bosib i chi drafod y grwpiau sydd eisoes wedi eu rhestru yma fel man cychwyn, er enghraifft :
Pobl dlawd - y digartref, y ffoadur, yr anllythrennog . . . Sut byddwn ni’n ymateb pan fyddwn ni’n gweld rhywun yn begio ar y stryd?
Pobl anneniadol - yn ôl y cyfryngau. Beth yw ein hagwedd tuag at gyd-ddisgyblion sy’n ordrwm iawn, sydd â chroen drwg, neu sydd â dannedd drwg?
Y rhai bregus a’r henoed . . . Beth ydyn ni’n ei wybod am ddementia, ac am y rhai sy’n gofalu am y bobl hynny sydd wedi cael diagnosis eu bod yn dioddef o ddementia?
Pobl o wahanol wledydd a diwylliannau eraill, a rhai sy’n dilyn gwahanol grefyddau . . . Ydyn ni ryw dro wedi dangos amarch tuag at unrhyw rai o’r grwpiau hyn o bobl, neu wedi eu diystyru ryw dro?
Pobl sydd â salwch meddwl . . . beth yw ein hymateb i salwch meddwl? - Urddas yw canlyniad cael ein trin â pharch. Rhywbeth mewnol ydyw, ac mae’n aml yn cael ei gysylltu â synnwyr o werth, lles, a’r synnwyr o fod yn cael ein gwerthfawrogi ac o fod â phwrpas.
Trin rhywun ag urddas yw eu trin fel eu bod yn rhywun o werth, mewn ffordd sy’n dangos parch tuag atyn nhw fel unigolion. Mae’n gweld calon y person. - Dangoswch rai delweddau o bobl yng nghymuned L’Arche.
Pa rinweddau a pherthynas y gallwn ni eu nodi yn y delweddau hyn?
A oes anrhydedd a pharch yn cael ei ddangos at y bobl hyn sydd ag anableddau?
Ydyn ni’n cael yr argraff bod urddas yn cael ei ddangos tuag at y bobl hynny na fydden nhw efallai’n cael eu trin yn y ffordd hon ym mhob man, neu na chawson nhw eu trin fel hyn erioed o’r blaen? - Yn y flwyddyn 2015, dyfarnwyd gwobr glodfawr - y Templeton Prize - i ddyn o’r enw Jean Vanier, sef sylfaenydd y gymuned L’Arche. Dyma ffederasiwn byd-eang o bobl, rhai ag anableddau dysgu, eraill heb anableddau, yn gweithio gyda’i gilydd er mwyn byd lle mae pawb yn perthyn.
Dangoswch y fideo YouTube am sylfaenydd y gymuned L'Arche, 'What does it mean to be fully human? Jean Vanier, Templeton Prize 2015'. Mae’n para 4.25 munud.
Gadewch i ni ystyried rhai o’r pwyntiau sy’n cael eu nodi yn y fideo.
- Bod yn gyfan gwbl ddynol yw canfod pwy ydw i mewn perthynas â phobl eraill.
- Mae angen i ni gydnabod ein bod i gyd yn fregus. Gall ein calon gael ei brifo’n ddrwg, a’r canlyniad yw teimlad o ddicter a bod yn ddrylliedig.
- Mae angen cael undod rhwng y pen a’r galon.
- Mae pob un ohonom ni’n ymofyn cael ein caru.
- Mae pob person yn hardd.
- Mae angen i ni ddysgu caru ein gilydd, nid oherwydd y pethau y byddwn ni’n eu gwneud, ond oherwydd pwy ydyn ni: 'Rwy’n dy garu di fel yr wyt ti’ - (I love you as you are).
- Mae angen i ni chwalu’r rhwystrau sydd yn ein calonnau ni ein hunain.
- Fe ddylen ni gael ein caru am bwy ydyn ni.
Mae Jean Vanier yn ceisio creu mannau o berthyn lle mae’r pwyntiau hyn i gyd yn cael eu rhoi ar waith. Allen ni wneud hyn yn ein cartrefi, yn ein hysgolion, yn ein cymunedau?
Amser i feddwl
Yn y ffilmThe Help, mae Aibileen Clark yn famaeth (nanny). Am ei bod hi’n wraig ddu yn America yn y 1950au, yn aml fe fyddai ei chyflogwr gwyn trahaus yn ei thrin yn amharchus iawn. Mae’r plentyn y mae hi’n gofalu amdano yn cael ei ystyried gan ei fam yn ordew ac yn afrosgo, ac nid yw’n dangos unrhyw fath o gariad mam tuag at y plentyn. Gwrandewch ar neges Aibileen.
Dangoswch y fideo YouTube, 'The Help - You is important'. Mae’n para 0.20 munud. www.youtube.com/watch?v=3H50llsHm3k
‘You is kind. You is smart. You is important.’ Cymerwch y geiriau hyn o wirionedd i’ch calon chi eich hunan.
Gweddi
Dangoswch arwyddair cymuned L’Arche ar y bwrdd gwyn: 'Changing the world one heart at a time!’
Annwyl Arglwydd Dduw,
Diolch i ti ein bod yn brydferth yn dy olwg.
Diolch i ti fod pob un ohonom yn cael ei garu â chariad tragwyddol.
Mae dy gariad di’n gariad diamod, heb fod yn seiliedig ar yr hyn y gallwn ei wneud neu ei gyflawni, ond yn hytrach yn seiliedig ar bwy ydyn ni.
Dysga ni i garu pobl eraill gyda’r math hwnnw o gariad.
Amen.
Dyddiad cyhoeddi: Hydref 2015 Cyhoeddwyd gan SPCK, Llundain, UK.
