Zartusht-No-Diso

Coffau’r proffwyd Zoroastraidd cyntaf

gan Gordon Lamont

Addas ar gyfer

• Cyfnod Allweddol 2

Nodau / Amcanion

Cyflwyno’r wyl Zoroastraidd, a myfyrio ar athrawiaethau’r proffwyd Zoroaster.

Paratoad a Deunyddiau

• Fe fydd arnoch chi angen bwrdd gwyn neu siart troi i arddangos, yn eu tro, y geiriau: ‘Zartusht-no-diso’, ‘meddyliau da’, ‘geiriau da’ a ‘gweithredoedd da’. Fe fydd arnoch chi angen cannwyll hefyd, a modd o’i goleuo.
• Rhywbeth dewisol – Fe allech chi chwarae cerddoriaeth thema’r ffilm 2001: A Space Odyssey – ‘Also sprach Zarathustra’ (felly y dywedodd Zarathustra), gan Richard Strauss.
• Nodwch fod y dyddiad y caiff yr wyl hon ei dathlu’n amrywio’n fawr, yn dibynnu ar ba galendr Zoroastraidd sy’n cael ei ddefnyddio - felly, mae’n bosib i chi gyflwyno’r gwasanaeth hwn unrhyw bryd y mynnoch chi!

Gwasanaeth

1. Os ydych chi wedi dewis chwarae cerddoriaeth thema’r ffilm 2001: A Space Odyssey - ‘Also sprach Zarathustra’, gwnewch hynny nawr. Holwch y plant ydyn nhw wedi clywed y gerddoriaeth hon o’r blaen? Os mai ‘Do’ yw’r ateb, holwch iddyn nhw ymhle a pha bryd? Am beth mae’r gerddoriaeth yn gwneud iddyn nhw feddwl? Pa ddarluniau maen nhw’n eu gweld yn eu dychymyg wrth iddyn nhw wrando arni? Dywedwch wrth y plant beth yw enw’r darn. Eglurwch fod y gerddoriaeth wedi cael ei defnyddio mewn ffilm ffug wyddonol enwog a gafodd ei gwneud yn 1968: 2001: A Space Odyssey. Ysbrydolwyd y cerddor, Richard Strauss i gyfansoddi’r gerddoriaeth gan lyfr athronyddol oedd â’r un teitl hefyd, a phrif gymeriad y llyfr hwnnw yw ‘Zarathustra’.
   
   Eglurwch fod y ffordd mae enw’r cymeriad yn cael ei sillafu wedi newid dros amser, ond proffwyd oedd Zoroaster, ac ef oedd sylfaenydd y grefydd sydd wedi cael ei henwi ar ei ôl - Zoroastraeth - yn y rhan o’r byd rydyn ni heddiw’n ei galw’n Iran. Zoroaster oedd un o’r bobl gyntaf i ddysgu’r bobl mai dim ond un Duw sydd.
   
   
2. Eglurwch fod Zoroastraeth yn system o gredu meddylgar. Mae tân a fflamau’n chwarae rhan bwysig iawn yn y gwyliau sy’n gysylltiedig â’r grefydd hon. Yn aml, fe fydd y bobl yn canolbwyntio ar fflam gysegredig tra byddan nhw’n myfyrio , ac weithiau fe fydd pobl yn neidio dros goelcerthi hyd yn oed!  Nid meddwl mai fflam yw Duw y mae’r Zoroastriaid, ond maen nhw’n credu bod y fflam yn cynrychioli ei oleuni a’i ddoethineb. Hefyd, mae canolbwyntio ar rywbeth y gallwn ni ei weld ond eto sydd heb fod yn solid, rhywbeth sy’n rhoi gwres a goleuni i ni, yn gallu ein helpu ni i feddwl am Dduw.
   
   
3. Eglurwch fod Zoroaster wedi treulio llawer o flynyddoedd ar ben ei hun mewn ogof yn myfyrio cyn dod allan ohoni wedyn gyda’i neges i’r bobl. Awgrymwch, er bod treulio cymaint o amser mewn ogof yn beth braidd yn eithafol i’w wneud, efallai y byddai’n dda i bob un ohonom feddwl yn ofalus am foment cyn gwneud rhywbeth neu ddweud rhywbeth. Gofynnwch i’r plant beth maen nhw’n ei feddwl o hynny - pa wahaniaeth fyddai hynny’n ei wneud ym mywyd yr ysgol, er enghraifft? Ydyn nhw’n gallu meddwl am unrhyw enghreifftiau?
   
   
4. Dangoswch y geiriau cyntaf sydd gennych chi wedi eu paratoi, sef enw’r wyl ‘Zartusht-no-diso’. Dysgwch enw’r wyl i’r plant, trwy ddangos yr enw ar y bwrdd gwyn neu’r siart troi, a’i ail adrodd drosodd a throsodd sawl gwaith gyda’ch gilydd.
   
   Rhywbeth y gallech chi ei wneud ar y pwynt hwn yn ystod y gwasanaeth, os hoffech chi, er mwyn ei wneud yn ddiddorol, yw trefnu’r plant fel bod y geiriau’n ‘teithio ar draws yr ystafell’ fel petai. Er enghraifft, fe allech chi ofyn i’r plant sydd ar y chwith i chi ddechrau’r broses trwy ddweud ‘Zar’, ac yna fe fydd y bloc nesaf yn dweud ‘Tusht’ ymlaen at y bloc nesaf fydd yn dweud  ‘No’, a ‘Diso’ i’r bloc olaf. Wedi i chi ail adrodd hynny unwaith neu ddwy, ceisiwch newid cyfeiriad wedyn a gweithio o’r dde i’r chwith, o’n tu blaen i’r tu ôl, ac o’r tu ôl i’r tu blaen hefyd os bydd amser yn caniatáu. 
   
   
5. Eglurwch mai enw’r wyl Zoroastraidd yw hwn ac mae’n wyl i helpu pobl gofio am farwolaeth y proffwyd Zoroaster a chofio am ei waith. Ar adeg yr wyl (mae’r dyddiad yn amrywio yn ôl traddodiad a lleoliad), mae Zoroastriaid yn dod ynghyd i ymweld â’r temlau tân ac i weddïo a myfyrio ar neges eu proffwyd. Maen nhw’n mynd i ddarlithoedd ac yn cael trafodaethau sy’n eu helpu i feddwl am dri pheth pwysig – ac rydyn ni’n mynd i feddwl am dri pheth pwysig yma nawr hefyd. 
   
   
6. Yna dangoswch yr ail set o eiriau, ‘meddyliau da’ ar y bwrdd gwyn neu’r siart troi, a gofynnwch i’r plant am eu hawgrymiadau ynghylch beth fyddai’n ‘feddyliau da’ Oes gan y plant enghreifftiau? 
   
   
7. Gwnewch yr un peth wedyn gyda’r lleill - ‘geiriau da’ a ‘gweithredoedd da’, a derbyn awgrymiadau’r plant.

Amser i feddwl

Goleuwch gannwyll, a gwahoddwch y plant i edrych arni a chanolbwyntio ar y fflam yn ystod y cyfnod hwn o ‘Amser i feddwl’. Os yw hynny’n bosib, diffoddwch y goleuadau ar gyfer y rhan hon a gwneud yr ystafell ychydig yn dywyllach fel eu bod yn gallu canolbwyntio’n gyfan gwbl ar fflam y gannwyll.

Crynhowch yr hyn rydych chi wedi bod yn sôn amdano trwy ddweud bod llawer y gallwn ni ei ddysgu oddi wrth Zoroastraeth - crefydd sy’n peri i chi fod yn feddylgar, ac sy’n annog meddyliau da, geiriau da a gweithredoedd da.

Dywedwch wrth y plant bod Zoroastriaid yn teimlo bod canolbwyntio ar fflam wrth iddyn nhw fyfyrio yn eu helpu i feddwl am Dduw. Anogwch bawb i edrych ar y gannwyll a gofynnwch iddyn nhw dreulio moment neu ddwy yn canolbwyntio arni gan gadw’n dawel a llonydd a chanolbwyntio ar eu meddyliau eu hunain. Gofynnwch iddyn nhw beidio â gorfodi syniadau i’w meddwl, dim ond gadael i’w meddyliau fynd a dod yn naturiol yn y tawelwch.

Ar ddiwedd y cyfnod o fyfyrio, dywedwch wrth y plant eich bod yn gobeithio y byddan nhw’n cael diwrnod sy’n llawn o feddyliau da, llawn o eiriau da , ac yn llawn o weithredoedd da.