Democratiaeth
Helpu’r myfyrwyr i ddeall mai ystyr democratiaeth yw bod pobl yn gallu mynegi eu barn a dweud eu dweud.
gan Tim Scott
Addas ar gyfer
- Ysgol gyfan (Uwchradd)
Nodau / Amcanion
Helpu’r myfyrwyr i ddeall mai ystyr democratiaeth yw bod pobl yn gallu mynegi eu barn a dweud eu dweud.
Paratoad a Deunyddiau
- Gwnewch daflen syniadau sy’n gwahodd y myfyrwyr i gofnodi eu syniadau ar wella eu hysgol (dywedwch wrthyn nhw am fod yn foesgar, ond hefydi fod yn greadigol a mawreddog gyda’u syniadau!).
- Mae’n bosibl y bydd llywodraethwyr yr ysgol â diddordeb gwirioneddol am y syniadau sydd gan y myfyrwyr ar sut i wella’r ysgol. Gadewch i’r Pennaeth wybod am y gwasanaeth hwn a gofynnwch iddo/iddi am gefnogaeth y llywodraethwyr. Efallai yr hoffech chi wahodd un o lywodraethwyr yr ysgol i ddod i siarad am ei rôl yng ngweinyddiaeth yr ysgol gyda’r myfyrwyr.
- Gallech wneud arddangosfa yn yr ysgol o safbwyntiau’r myfyrwyr neu hyd yn oed gynnal pleidlais ar ychydig o awgrymiadau y byddai’n bosibl eu gwireddu yn eich ysgol.
- Byddwch angen darllenydd ar gyfer y dyfyniad ymhellach ymlaen yn y gwasanaeth.
- Paratowch raglen arddangos ‘PowerPoint’ o’r cymeriadau mwyaf enwog yn y llywodraeth sydd newydd ei sefydlu ar gyfer yr ‘Amser i feddwl’.
Gwasanaeth
- Os nad ydych wedi paratoi’r daflen syniadau o flaen llaw, gwnewch hynny i gychwyn y gwasanaeth.
- A welodd unrhyw un ohonoch y darllediadau o’r etholiad ym mis Mai? All rywun egluro beth y mae ‘Senedd Grog’ yn ei olygu? Oeddech chi’n hapus gyda’r canlyniad?
Cyfleoedd i ni benderfynu ar y math o wlad yr ydym yn dymuno byw ynddi yw etholiadau. - Mae gwledydd democratig yn cynnal etholiadau er mwyn ceisio newid eu gwledydd - er gwell. Rydym ni’n byw yn un o wledydd democrataidd hynaf y byd. Mae rhai haneswyr yn dadlau bod y symudiadau cyntaf tuag at sefydlu democratiaeth yn y wlad hon wedi digwydd pan gafodd cytundeb o’r enw ‘Magna Carta’ ei lunio yn y flwyddyn 1215. Roedd y cytundeb hwnnw’n gorfodi’r Brenin John, brenin Lloegr ar y pryd, i ddiogelu rhai hawliau oedd yn perthyn i’w ddeiliaid, a chwtogi ei rym dan y gyfraith.
- Ar ddechrau’r flwyddyn ysgol hon, rydym am i chi feddwl am eich hoff bethau a’r pethau hynny nad ydych yn hoff iawn ohonyn nhw yn amgylchfyd yr ysgol hon. Rydym yn awyddus i chi gael dweud eich dweud. Ydych chi’n credu bod hwn yn lle deniadol i fod ynddo? Oes yma ddigon o gyfrifiaduron ar eich cyfer chi? Oes gennych chi syniadau ar sut i wella’r ysgol hon? (Fe fydd eich sylwadau’n cael eu cyflwyno i lywodraethwyr yr ysgol ac fe fyddwch chi’n cael y cyfle i bleidleisio ar ba syniad y gellir gweithredu arno yn y dyfodol).
- Darllenydd: ‘Cyfrifoldeb llywodraeth yw ei gwneud hi’n anodd i bobl wneud pethau’n anghywir, ond hawdd i’w gwneud yn gywir,’ dyma beth ddywedodd William Gladstone, prif weinidog Rhyddfrydol yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg - ‘It is the duty of government to make it difficult for people to do wrong, easy to do right,’.
- Mae angen arweinwyr da ym mhob rhan o’n cymdeithas. Heb arweinwyr gwleidyddol da, fe fyddai deddfau yn cael eu pasio a fyddai’n ei gwneud hi’n hawdd i bobl weithredu’n anghywir a pheidio ag wynebu cosb. Roedd Gladstone yn iawn pan eglurodd i beth y mae llywodraethau yn bodoli ar ei gyfer - mae arweinwyr da yn ei gwneud hi’n anos i wneud drwg ac yn haws i wneud da. Heb arweinwyr gwleidyddol da, byddai’r wlad yn disgyn i le ansefydlog, lle na fyddai’r tlotaf a’r rhai mwyaf bregus yn y gymdeithas yn derbyn unrhyw ofal. Mae llawer yn credu y dylai cymdeithas gael ei barnu ar y modd y mae hi’n gofalu am y rhai mwyaf anghenus a mwyaf bregus o’i phobl. Bydd llywodraeth dda yn rhyddhau pobl i gymryd cyfrifoldeb er mwyn gwneud daioni a gwrthsefyll pethau pan fydden nhw’n ddrwg.
Amser i feddwl
Goleuwch gannwyll, a chymerwch saib.
Dangoswch y PowerPoint o’r llywodraeth newydd.
A allech chi wneud hyn rhyw ddydd? A all un ohonom, yma yn y gwasanaeth hwn, weithio fel gwleidydd, neu efallai yn y llywodraeth, neu hyd yn oed arwain y llywodraeth?
Neu, a allech chi yn y pen draw fod yn llywodraethwr ysgol, yn dylanwadu ar yr hyn sy’n digwydd i blant a phobl ifanc fel chi, yn eu hysgol?
Does yna ddim rheswm pam na all hynny ddigwydd.
Gweddi
Rydym yn meddwl am ein harweinwyr - naill ai’r rhai sydd â grym gwleidyddol neu'r rhai hynny sy’n gwirfoddoli eu hamser i wasanaethu fel llywodraethwyr ysgol er mwyn helpu i redeg yr ysgol. Diolch i Ti am ddemocratiaeth sy’n darparu ffordd i ni gael dweud ein dweud.
Cerddoriaeth
Awgrymir chwarae cân ‘Things can only get better’ gan D:ream, neu un o’r darnau sy’n cael eu cysylltu â’r etholiad diweddar.
